Film in kader van Vreemdlandfestival
Speciale toegangsprijs: 2,50 euro (studenten en overigen)
Michael Winterbottom, GB 2002
Taal: pashtu, persian, engels – ondertiteling: nederlands
Ook in het gruwelijk mooie In This World van de gelauwerde Britse filmmaker Michael Winterbottom vervaagt de grens tussen documentaire en speelfilm.
Winterbottom laat net als Abu-Assad de werkelijkheid naspelen, maar hij komt er rond voor uit: In This World - op het afgelopen festival van Berlijn bekroond met een Gouden Beer, de vredesfilmprijs en de oecumenische prijs - is een speelfilm. Maar één met erg veel kenmerken van een documentaire. Winterbottom volgt twee Afghaanse vluchtelingen, die een hardnekkige poging ondernemen om in het rijke Westen te komen.
Zij worden gespeeld door twee Afghaanse vluchtelingen. Het scenario werd door Tony Grisoni gedestilleerd uit de verhalen van honderden ontheemden die naar Europa zijn gesmokkeld.
De film werd uit de losse pols opgenomen met een kleine digitale camera. Door middel van list en bedrog kreeg Winterbottom vergunningen en toestemming om te filmen - in Pakistan en Iran zei hij dat hij een film over de Zijderoute maakte.
Plaats- en tijdaanduidingen versterken het realistische gehalte. Shamshatoo, februari 2002, staat er in het begin van In This World. Terwijl de camera het dagelijks leven in het immense, stoffige kamp in het noordwesten van Pakistan vastlegt, wordt in voice-over verteld dat er 53 duizend Afghaanse vluchtelingen wonen. De eersten arriveerden in 1979, na de invasie door de Sovjet-Unie. De nieuwstebewoners ontvluchtten de Amerikaanse bombardementen na 11 september. De voice-over beperkt zich niet tot objectieve registraties: 'Volgens schattingen is er in 2001 voor 7,9 miljard dollar aan bommen op Afghanistan gegooid; voor de vluchtelingen is beduidend minder beschikbaar.'
Zijn familie wil Enayat naar Londen sturen, omdat hij daar wél een toekomst zou hebben. Zijn jonge neef Jamal mag mee, omdat hij een paar woorden Engels spreekt. Voor een godsvermogen beloven schimmige tussenpersonen en onverschillige mensensmokkelaars zich over hen ontfermen. De route gaat over land en over zee. Dat is gevaarlijk, weet iemand, maar de dood is toch overal. 'Voor de dood kunnen we ons niet verstoppen.'
Jamal en Enayat reizen per bus, minibus en gammele vrachtwagen, overdag in de verzengende hitte, 's nachts in de kou. Van Afghanistan gaat het naar Iran, zo wordt verduidelijkt met een pijl op een wereldbol. In voortdurende angst voor wegafzettingen, waar corrupte politieagenten en militairen klaar staan voor inspecties, omdat het uiterlijk van de twee wantrouwen wekt, of gewoon zomaar.
Ook nadat hun eerste poging is mislukt gaan de jongens door, met de moed der wanhoop. Jamal vertelt sterke verhalen en leert Enayat een paar Engelse woorden - eens zullen ze immers in Londen aankomen. De reis van Istanbul naar Italië gaat per schip, in een afgesloten container. Het levert een hartverscheurende scène op, waarin bijna niets te zien is, maar alleen het huilen van een baby en steeds wanhopiger en angstiger stemmen hoorbaar zijn.
Winterbottom laat zien in wat voor hachelijk avontuur ontelbare mensen zich iedere dag weer storten, hopend op een betere toekomst. De meesten worden gearresteerd en teruggestuurd of sterven onderweg. En wie het beloofde land wel haalt, belandt in de illegaliteit of wordt gebrandmerkt als profiteur en ondergebracht in een troosteloos asielzoekerscentrum.
Jamal Udin Torabi gebruikte het beetje geld dat hij met de film verdiende om naar Engeland terug te keren en er asiel aan te vragen. In This World eindigt met de medeling dat zijn verzoek is afgewezen. Zoals de zaken er nu voorstaan zal hij een dag voor zijn achttiende verjaardag worden uitgewezen.
(Recensie door Jan Pieter Ekker, gepubliceerd op 16-10-2003)
English